Η περίπτωση της Καταλονίας επιβεβαιώνει τον αντιδημοκρατικό κατήφορο της γερμανικής Ε.Ε.
Ετούτο το διάστημα οι αριστερές δυνάμεις νοσταλγικά θέλουν να θυμούνται μεγάλες και ένδοξες μέρες, και ιδιαίτερα τη Ρωσική Επανάσταση. Και τιμούν επετείους με τρία βασικά χαρακτηριστικά: 1) απουσία καίριων και κρίσιμων συμπερασμάτων, 2) αμηχανία και απουσία πρότασης για το σήμερα, με βαθιά ανεπάρκεια κατανόησης, 3) δηλώσεις του τύπου ακόμα κι αν χάσαμε θα νικήσουμε, θα έρθει κάποτε ο τρίτος γύρος, θα επαναληφθεί ο Οκτώβρης…
Κι όμως, τούτες τις μέρες είναι και μια άλλη επέτειος, λιγότερο γνωστή. Στις 1 Νοέμβρη του 1814 συνερχόταν το συνέδριο της Βιέννης, όπου οι μοναρχικές δυναστικές αντιδραστικές δυνάμεις της Ευρώπης δημιουργούσαν την Ιερά Συμμαχία για να καταπνίξουν το κύμα δημοκρατισμού και επαναστάσεων που είχε συνταράξει έως τότε τον ευρωπαϊκό χώρο. Μόλις είχαν τελειώσει οι ναπολεόντειοι πόλεμοι και μια περίοδος παλινόρθωσης του παλιού καθεστώτος είχε μπει στην ημερήσια διάταξη. Αυστρία, Ρωσία, Αγγλία, καθώς και η ηττημένη Γαλλία, μαζί με όλες τις μοναρχικές δυνάμεις, σχεδίασαν τον χάρτη της Ευρώπης και καταδίωξαν κάθε προοδευτική δημοκρατική φωνή στην Ευρώπη. Πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας κόμης Κάσλρι, ο καγκελάριος της Αυστρίας πρίγκιπας Μέτερνιχ, ο οποίος και προήδρευσε του συνεδρίου, και ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ταλεϊράνδος.
Η νέα εποχή Μέτερνιχ
Σε σχολικά εγχειρίδια διαβάζουμε: «Η εποχή Μέτερνιχ. Στο Συνέδριο της Βιέννης κυρίαρχη προσωπικότητα αναδείχθηκε ο Μέτερνιχ, ανυποχώρητος υποστηρικτής της μοναρχικής εξουσίας και νομιμότητας και της σταθερότητας. Αν και Αυστριακός στην καταγωγή, πίστευε πως ήταν πρώτα από όλα Ευρωπαίος και πως την ιδέα της Ευρώπης στήριζε και προωθούσε. Ήταν εχθρός των εθνικών κινημάτων και των εθνικών κρατών, επειδή απειλούσαν τη συνοχή της πολύγλωσσης και πολύδοξης αυτοκρατορίας των Αψβούργων, η οποία “στέγαζε” Γερμανούς, Πολωνούς, Μαγυάρους, Νοτιοσλάβους, Σλοβένους, Τσέχους κ.ά., και υπονόμευαν το όραμα της ευρωπαϊκής ενότητας. Ήταν επίσης εχθρός της δημοκρατίας και των ριζοσπαστικών αλλαγών. Ο Μέτερνιχ, ο Κάσλρι και ο Ταλεϊράνδος επιδίωκαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη διατήρηση μόνιμης ισορροπίας ισχύος στην Ευρώπη, για την αποφυγή της κυριαρχίας μιας μεγάλης δύναμης, όπως αυτή της Γαλλίας του Ναπολέοντα».
Η σημερινή Ευρώπη τραντάζεται από μια διαρκή κρίση. Που δεν είναι κυρίως οικονομική – έχει κι άλλες ισχυρές παραμέτρους: κοινωνική, γεωπολιτική, ιστορική, δημοκρατίας, πολιτική. Ο κορσές της Ευρωπαϊκής Ένωσης παίρνει ολοένα και πιο αντιδραστικά χαρακτηριστικά, μετατρέπεται σε πολιορκητικό κριό και όργανο επιβολής των ισχυρών (εν προκειμένω της Γερμανίας των Μέρκελ-Σόιμπλε) και κυματοθραύστη κάθε απόπειρας απεγκλωβισμού από τα ισχυρά δίκτυα που έχει δημιουργήσει. Το οικοδόμημα αυτό έχει να αντιμετωπίσει δύο κατηγορίες προκλήσεων και αμφισβητήσεων. Φυγόκεντρες δυνάμεις όπως το βρετανικό Brexit, καθώς και έντονες λαϊκές διαμαρτυρίες που παίρνουν διαφορετικά πρόσημα: δημοκρατικά, αριστερά στον ευρωπαϊκό Νότο (Ελλάδα, Ισπανία, δημοψήφισμα στην Ιταλία), δεξιά και ακροδεξιά στην κεντρική Ευρώπη.
Η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις φάνηκε προς στιγμήν να είναι η δημιουργία ενός Διευθυντηρίου που θα αποτελείτο από δύο βασικές δυνάμεις (Γερμανία και Γαλλία) και δύο «τραυματισμένες» μεν αλλά μεγάλες και ισχυρές χώρες του Νότου (Ιταλία και Ισπανία). Το σχέδιο αυτό της Μέρκελ είχε μπροστά του το σκόπελο των γερμανικών εκλογών, που τον αντιμετωπίζει με παζαρέματα για να συγκροτήσει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και αμέσως μετά να βρει κοινή γλώσσα με τους υπόλοιπους του κουαρτέτου, ώστε να προχωρήσουν στην αντιμετώπιση μιας νέας πραγματικότητας (σχέσεις με ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, αντιμετώπιση των αμφισβητήσεων στο εσωτερικό, οικοδόμηση της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων κόκ).
Σιδερένια φτέρνα
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ξεπροβάλλει ορμητικά και η καταλανική κρίση. Μια κρίση που τραντάζει την Ισπανία, και μαζί της ολόκληρη την Ευρώπη. Οι απαντήσεις του ισπανικού κράτους στην απαίτηση της Καταλονίας για ανεξαρτησία είναι σκληρές και άμεσες. Μη αναγνώριση του δημοψηφίσματος, άγρια αστυνομική καταστολή με 900 τραυματίες, τελεσίγραφα προς τις καταλανικές αρχές, διαγγέλματα του βασιλιά Φιλίππου, μετακινήσεις στρατιωτικών μονάδων, ενεργοποίηση του άρθρου 155 που καταλύει όλες τις αρχές της Καταλονίας, φυλάκιση των μελών της καταλανικής κυβέρνησης, αίτημα για ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης του Πουτζδεμόν που έχει καταφύγει στο Βέλγιο. Παράλληλα, έχουν αρχίσει οι διώξεις σε όλες τις δημοκρατικές ριζοσπαστικές δυνάμεις του καταλανικού κινήματος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι στο πλευρό της Ισπανίας, δεν φαίνεται διόλου να κάνει την επιλογή να υιοθετήσει την πλούσια τάχα Καταλονία σαν μια ανεπτυγμένη περιφέρεια κι άρα να υποστηρίξει την ανεξαρτησία της. Έτσι ο όρος της ισπανικής κυβέρνησης για «συντριβή της στάσης» στην Καταλονία, πρέπει να λειτουργήσει ως φόβητρο και παράδειγμα για οποιονδήποτε θελήσει διαφορετική πορεία μέσα στο ευρωπαϊκό χώρο. Σπάσαμε την σπονδυλική στήλη της Κύπρου, υποτάξαμε την Ελλάδα, ευνουχίσαμε τους Podemos και τώρα συντρίβουμε τους Καταλανούς. Να δούμε ποιος έχει σειρά…
Αυτήν την επίδειξη δύναμης, φρονηματισμού και καταστολής (η οποία αναδεικνύει ακόμα πιο ψηλά τα «ευρωπαϊκά ιδεώδη και αξίες», που εμβαπτίζονται στις αξίες του μοναρχισμού και του φρανκισμού, που τις εφαρμόζει ένας Ραχόι, δεξιός νεοφιλελεύθερος που μετά βίας και με στήριξη των σοσιαλιστών σχημάτισε κυβέρνηση) μοιάζει να μην την παίρνει είδηση μια ευρωπαιόπληκτη ή νοσταλγική αριστερά. Ενδοαστικές αντιθέσεις βλέπει απλά ο Ριζοσπάστης, χωρίς να σπαζοκεφαλιάζει και πολύ. Λύση στα πλαίσια μιας δημοκρατικής ομόσπονδης Ισπανίας ευαγγελίζονται αριστεροί που δεν μπορούν τις «αποσχίσεις». Εξάλλου τώρα έχουμε τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την Οχτωβριανή Επανάσταση, και βεβαίως την προετοιμασία για τις εκλογές που έρχονται…
Στην περίπτωση της Καταλονίας είχαμε μια κυβέρνηση που δεν ήταν επαναστατική, αλλά δημοκρατικά εκλεγμένη. Ο Πουτζδεμόν δεν είναι ούτε Μαδούρο, ούτε Σαντάμ. Δεν υπάρχει όμως άσυλο, όχι απλά για τους μετανάστες, αλλά ούτε γι’ αυτούς που θέλουν ανεξαρτησία.
Το πιθάρι
Για την ιστορία πάντως, η Ιερά Συμμαχία γκρεμίστηκε ουσιαστικά από τις αντιθέσεις που αντιπαρέθεταν τις δυνάμεις που τη συγκρότησαν, αλλά και από ένα δημοκρατικό επαναστατικό κύμα που σάρωσε την Ευρώπη το 1848. Τότε ο Μέτερνιχ, γεροντάκι, κρύφθηκε σε ένα μεγάλο πιθάρι που φορτώθηκε σε μια άμαξα, καταφεύγοντας στο Λονδίνο. Μόνο σαν έφτασε εκεί βγήκε από το πιθάρι… Δεν χρειάστηκε να βγει κανένα ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψής του.
Ο λαός της Καταλονίας, που βρίσκεται στον κλοιό της νέας Ιεράς Συμμαχίας, έχει ανάγκη τη συμπαράστασή μας.